Posted 28 October 2002 - 17:36
Proziva me Franz na drugoj temi da navedem istorijske izvore – verovatno zasto smatram cetnike na celu sa Drazom Mihajlovicem kolaboracionistima, a Drazu licno sitnim i nesrecnim kvislingom. Pokusao sam da se izvucem iz te diskusije, jer je ne smatram ni pametnom, niti produktivnom, a ni posebno znacajnom danas, 60 godina nakon II svetskog rata, kad poslednji zivi ucesnici tih dogadjaja odlaze sa zivotne scene. U nekoliko navrata napisao sam da jedino sto zelim da naglasim jeste neslaganje sa revizijom istorijskih cinjenica, koja se poslednje dve decenije obilno servira iz nacionalisticke kuhinje. Odgovoreno mi je da "istoriju pisu pobednici", sto, naravno, jeste istina, ali posle pobede, pobednici i nastavljaju da vode zemlju, donose odluke i snose, ako nista drugo, ono bar moralnu odgovornost za ucinjeno i neucinjeno.
Istovremeno, jedna grupica ucesnika ove diskusije pokusava da nam objasni da su jedini pravi borci protiv nacizma, sto jeste bila, kako neko napisa, vrhunska moralna obaveza u onoj situaciji, bili cetnici. Sad, da ja ne izvlacim kao argument to "kako je meni pricala moja majka o pokolju koji su cetnici napravili u Jagodini na Badnje vece 1941. (ili 1942.)", niti sta su meni neki drugi ljudi pricali, jer ce mi s pravom biti receno da moji izvori informacija nisu validni, da se ne pozivam na Dedjera, jer ce mi biti receno da je on glavni pisac komunistickih hagiografija, da ne pominjem ponovo Churchilla i njegov "II svetski rat", jer smo ga vec mnogo puta pomenuli, evo sta o cetnicima, partizanima i ratu u Jugoslaviji pise Encyclopedia Britannica:
" In the following three years the Communist forces grew, while the forces of Mihajlovic lost ground. One reason was that Mihaj lovic came to depend on the support of various Serbian armed units in Italian-occupied territory which fought under Italian corn- mand against the Communist "Partisans;" and thus came to be widely regarded as a "collaborator" with the occupying powers. Another was that the Partisans attracted thousands to their ranks by their slogan of the unity of all Yugoaiav nations sgainst the invaders and the traitors. This slogan provided the only alterna- tive to the fratricidal massacres, first of Serbs by Pavelic's Croa- tian Fascists and then of Croats and Muslims by Serbian national- ist chetnici (Chetniks) owing allegiance to Mihajlovic. In their liberated territory the Communists, led by Tito (q.v.), a Croat sa bulit not only an army but a crude civil administration, enlisting local persons of ability and initiative who had played no part in politics under the old regime and now had the opportunity to make careers. The administrative organiastions were called people's committees. Though they enlisted persons of various political opinions or of none, they were firmly controlled at the top by the Communists. In November 1942 the Communists announced the creation of a provisional legislative body, the (Antifascist Coun- cil of National Liberastion of Yugoslavia (Antifaiiatifko Vjece Narodoog Oslobodjenja Jugoalavije, or AVNOJ), and, a year later, of a provisional govemment.
Encyclopedia Britannica, edition 1971, Volume 23, pages 921 and 922
Yugoslavia, 6. World War II
S obzirom na primedbu koju smo culi o "manipulatorskoj i izdajnickoj ulozi" Engleske prema Srbima, evo jednog americkog izvora:
WWW-VL HISTORY: YUGOSLAVIA
In July 1941, with some Cetnik support, the Partisans launched uprisings that won control of much of the Yugoslav countryside.
.……………………………………………………………………
.
After fruitless negotiations with Tito, the Cetnik leader turned against the Partisans as his main enemy. Cetnik units attacked Partisans in November 1941 and began cooperating with the Germans and Italians to prevent a communist victory. The British liaison to Mihajlovi advised London to stop supplying the Cetnici after the Uzice attack, but Britain continued to supply Mihajlovic.
December 1943, Roosevelt, Churchill, and Stalin decided to support the Partisans. A month later, Britain stopped supplying the Cetnici and threw full support to the Partisans. The first Soviet mission arrived at Partisan headquarters shortly thereafter. The United States kept a military mission with Mihajlovic to encourage continued Cetnik aid for downed American fliers.
Library of Congress/Federal research Division/Country Studies
Naravno, oba ova izvora potpuno su globalna i odnose se samo na stratesku poziciju, kako cetnika, tako i partizana, tokom II svetskog rata.
Meni licno zaista nije posebno zanimljivo koliko je cetnika bilo na levoj obali Neretve, niti kako je zaista tekla i da li se uopste desila bitka na Sutjesci; licno verujem da jeste jer sam neke ucesnike licno poznavao, ali procenjujuci ih kao zrele i stare ljude, nisam uopste siguran koliko su u toj opstoj bezaniji i postradanju mogli da shvate ikakvu globalnu ideju cuvenih IV i V neprijateljske ofanzive.
U razlicitim vojnim izvorima mogu se naci brojke o broju nemackih vojnika koje je partizanski, a ne cetnicki pokret, tokom celog rata vezivao na teritoriji tadasnje Jugoslavije; same po sebi nisu posebno interesantne, samo bi opteretile ovaj tekst i jedini njihov znacaj je u tome da ilustruju ko se zaista i zasto borio.
Partizani su se borili sa parolom "bratstva-jedinstva", parolom koja nam danas zvuci i smesno, i tuzno i prezivelo. Medjutim, ni deviza Francuske burzoaske revolucije "jednakost – bratstvo – sloboda" nije nista vise savremena. O ideologiji koja je vodila cetnike govori zapis S. Moljevica, jednog od najznacajnijih cetnickih ideologa:
Stevan Moljevic, a key adviser to Draza Mihajlovic and his Chetniks, wrote on June 30, 1941: "The primary and essential duty of Serbs is to create and organize a homogenous Serbia which must encompass the entire ethnic territory where Serbs live, and to secure for Serbia all necessary strategic lines and economic regions... [which] are necessary for the survival of Serbia, and if in some regions today we do not have a Serbian majority, those regions must serve Serbia and the Serbian people..."
(izvor isti)
Mi mozemo samo da nagadjamo sta bi se desilo da je Kraljevina Jugoslavija nastavila svoj drzavno-pravni kontinuitet nakon rata. Mozda bi Jugoslavija zaista bila demokratska zemlja, mada mnogo elemenata iz medjuratne povjesti govori protiv, ali, mozda bi bila i mracna, crna i teska diktatura, gora i od Salazarovog Portugala ili Frankove Spanije.
S druge strane, po zavrsetku rata pobednici su uveli "pobednicku pravdu". Ta Pravda jeste bila i gruba i nemilosrdna, izrazito orjentisana protiv intelektualaca, jedan broj ljudi je "na pravdi Boga" pogubio glave, mnogo vise njih imanja, a mnogo ih je i izbeglo iz zemlje. Nemacka nacionalna manjina je brutalno proterana, jedan manji broj (u odnosu na ukupan broj Nemaca u Jugoslaviji) poubijan je i pomro u neljudskim uslovima logora u kojima su cekali proterivanje. Po zlu su seljaci po Vojvodini i Slavoniji zapamtili vreme prisilnog otkupa – u stvari otimacine bez milosti. Komunisti, ciji je broj naglo narastao od nekoliko hiljada pre rata na stotine hiljada tokom i posle rata suocili su se sa uzasnom moralnom, politickom, ali ne retko i zivotnom dilemom: Za Tita ili za Staljina, pa na Goli Otok. Medjutim, cak ni to surovo vreme nije bilo vreme masovnih istrebljenja ni po politickoj, a jos manje po nacionalnoj osnovi. Zato i ne prihvatam price o stotinama ili stotini hiljada pobijenih Srba.
Medjutim, vec sredinom pedesetih to je vreme proslo. Zemlja se izgradjivala, napredovala, a obican covek je iz godine u godinu ziveo sve bolje i bolje. Nije bilo narocito vidne politicke represije nad obicnim ljudima, a podrazumevalo se da svako ko zeli da bude "neko" mora da bude clan SKJ. Kako je vreme vise odmicalo, ideoloske stege i pored periodicnih kampanja bivale su sve labavije i manje su se osecale.
Zemlja je u celini u svetu uzivala ugled nesrazmeran svojoj velicini ili ekonomskoj snazi. Za sve zemlje istocnog bloka bili smo nedostizan raj.
Sve ljude, ucesnike u istorijskim dogadjajima tog vremena treba sagledavati u realnom istorijskom kontekstu koji je tada postojao.
Medjutim, ne moze se osporiti, a desnicarska nacionalisticka opcija to stalno pokusava, da je daleko najveci broj gradjana te zemlje bio zadovoljan samom cinjenicom sve boljeg zivota, bili smo ponosni na svoju zemlju i na rezultate koje postize i ugled koji uziva. Mnoge stvari koje danas znamo, tada nismo znali, pa je i to znacajno bojilo nase stavove.
Kad je Tito umro najveci broj ljudi iskreno je plakao. Da su mogli biti svesni sta ih tek ocekuje, plakali bi jos mnogo vise.
Nije Jugoslavija nikada bila raj na zemlji, ali je bila zemlja u kojoj se moglo normalno i pristojno ziveti, dok na scenu ponovo nisu isplivali nacionalizmi koji su je u poslednjoj deceniji XX veka pretvorili u evropski pakao, a Srbe obelezili prvom etiketom genocida u Evropi od zavrsetka II svetskog rata. Na pocetku te decenije objektivno smo imali ponudjene dve opcije, a pijani od otrovnog vina nacionalizma, odabrali smo mnogo losiju – za to sada placamo cenu i jos dugo cemo je placati.
[ Izmena poruke: vladan na dan 2002-10-28 18:21 ]
