No replies to this topic

[Talicni77]

Da li je Srbija stvarno toliko klerikalna koliko se priča i nije li jedno od osnovnih načela francuskih prosvetitelja, načelo sekularizacije, zaista potisnuto?



Propašću komunističkog sistema, naša zemlja, mada sa malo zakašnjenja, krenula je, poput drugih država iz bivšeg socijalističkog lagera, putem tranzicije i demokratizacije društva. Put tranzicije, u najširem smislu reči, podrazumeva tržišni sistem privređivanja, politički pluralizam i poštovanje i afirmisanje principa demokratskog društva. U svakom slučaju, raskid sa komunističkim nasleđem i načinom razmišljanja koji je svojstven tom sistemu je neminovan. U procesu uspostavljanja pomenutih principa daleko se odmaklo, a evidentno je da su oni zaživeli u praksi. Međutim, kod određenog broja ljudi, koji se prikazuju kao najvatreniji pobornici demokratije i građanskog društva, način razmišljanja ostao je isti. U tom pogledu se ništa nije promenilo. Određene grupe, pre svega one koje su bliske nevladinom sektoru, u svojim izveštajima, u pogledu ispunjenosti demokratskih standarda, ocenjuju da Srbija nije učinila mnogo u afirmaciji demokratije i osnovnoh ljudskih prava. U tim kritičkim izveštajima, često se kao argument u prilog gore spomenutoj tezi, može čuti da je Srbija danas više klerikalna, pa čak i klero-fašistička, nego demokratska država. Na sceni je klerikalizacija, koja je u završnoj fazi, tako da nema pore društva gde nije prisutan uticaj Crkve. Čitajući takve izveštaje i slušajući izjave tih analitičara, čovek koji ne živi u Srbiji može zaključiti da je Srbija pravoslavni Iran; da je šef države patrijarh, a da ulogu Vlade ima Sinod. Ovu konstataciju najbolje oslikava izjava jednog minornog političara: ''Ili ćemo pod patrijarhovu mantiju, s kandilom u ruci, ili ćemo modernizovati zemlju''. Da li je Srbija stvarno toliko klerikalna koliko se priča i nije li jedno od osnovnih načela francuskih prosvetitelja, načelo sekularizacije, zaista potisnuto? Pre bi se moglo reći da se radi o ispravljanju određenih istorijskih nepravdi, koje su učinjene prema Crkvi za vreme komunističkog režima, nego li govoriti o klerikalizaciji. Svima je poznato da je Crkva za vreme komunista dosta stradala. Bila je proterana iz društva i svih institucija sistema i svedena na marginu. Danas se toj istoj Crkvi, u procesu stvaranja demokratskog društva, želi ispraviti višedecenijska nepravda koja joj je naneta. To je prosto jedan redosled stvari, odnosno jedan standard koji moramo ispuniti, hteli to ili ne, ako želimo uspostaviti građansko i demokratsko društvo. To je nešto najnormalnije. To su isti oni principi koji su utkani u sistem Nemačke, Španije, Italije, Danske i slično. Stalno potencirati klerikalizaciju i namere državnih organa da Crkvi vrate status koji joj pripada, shodno njenoj državnoj, istorijskoj, verskoj i kulturnoj ulozi u srpskom državnom biću, kao retrogradne i nedemokratske, više je problem percepcije demokratije ljudi koji tako rezonuju. Po tome, Srbija je klerikalna koliko i jedna Nemačka ili Norveška. Ni više ni manje od toga. Norveška je iz tih razloga demokratska država, a Srbija nije, iako Crkva u Norveškoj ima status državne, odnosno ustavno pravni sistem uopšte ne poznaje odvojenost države od Crkve. Srbija bar ima Ustav, koji načelo sekularizma uzdiže na rang ustavnog načela. Tako dolazimo do jedne apsurdne situacije, da oni koji ističu Italiju, Portugal, Dansku ili Grčku kao primer demokratsko uređenih država, iste one procese koji su se odvijali u ovim državama, a koji se sada odvijaju u našoj zemlji, nazivaju retrogradnim, regresionim i slično. Reč je o identičnim procesima, koji su dotične države doveli na stupanj demokratsko uređenih država. Moglo bi se reći da je problem u pojmovnom shvatanju demokratije. Može i to da bude. Međutim, ima nešto dublje, a to je komunistički kod. Način razmišljanja je ostao isti, samo su instrumenti promenjeni. Današnji protagonisti principa demokratije, u većini sličajeva su isti oni likovi, koji su do juče bili perjanice srednjoškolskih i univerzitetskih komiteta. Iz tih razloga i ne treba da čudi njihova averzija prema Crkvi. Svaki istup Crkve povodom nekog važnog društvenog ili nacionalnog problema, za njih je mešanje u politiku, koje vodi klerikalizaciji države a potom i društva. Pri tome se zaboravlja osnovna činjenica da je i Crkva određena institucija društva, upravo zbog svog jerarhijskog položaja. Ukoliko se još ima u vidu specifična uloga Crkve u prošlosti, gde je gotovo uvek bila rame uz rame sa narodom, a država joj sa svoje strane pridavala veliku i opravdanu ulogu, onda nema potrebe istupe Crkve po nekom važnom društvenom problemu nazivati mešanjem u državne poslove. Vraćanje veronauke u prosvetni sistem, Bogoslovskog fakukteta u sastav Univerziteta, čiji je jedan od osnivača, davanje medijske pažnje aktivnostima Crkve i njenih velikodostojnika i slično, znaci su nacionalnog otrežnjenja i spoznaje svog nacionalnog identiteta, što je sasvim demokratski i legitimno. Naravno, u tome ne sme biti preterivanja. Važno je naći meru, uz poštovanje i uvažavanje i drugih različitosti u svakom pogledu. Zbog toga, svaka priča da je Srbija klerikalna, koja dolazi iz usta ljudi sa kodom o kome je malopre bilo reči, dokaz je da smo Evropi bliži nego što mislimo.